Autor – Henry Miller
Tytuł – Zwrotnik Raka
Tytuł oryginału – Tropic of Cancer
Przekład – Lesław Ludwig
Oficyna Literacka Noir sur Blanc
ISBN
978-83-65613-23-3
Henry Miller jest
uważany za jednego z ważniejszych amerykańskich pisarzy dwudziestego stulecia.
Urodzony w 1891 roku autor pozostawił po sobie pokaźny zbiór dzieł, mimo że
swój powieściowy debiut zaliczył, mając dopiero 43 lata. Miller sporo
podróżował, najpierw po kraju, szukając zatrudnienia, które przyniosłoby mu
satysfakcję, a w 1928 wyruszył w podróż po Europie. Dwa lata później osiadł w
Paryżu, gdzie podczas pierwszej zimy omal nie zginął z głodu i zimna. Tam też
powstały pierwsze książki Millera. W 1934 roku nakładem cenionego wydawnictwa
Obelisk Press ukazał się Zwrotnik Raka,
duży literacki debiut pisarza. Powieść zyskała przychylne opinie środowiska,
bardzo dobrze wypowiadali się o niej m. in.: T. S, Eliot oraz Ezra Pound. Sąd
Najwyższy Stanów Zjednoczonych uznał jednak książkę za zbyt śmiałą obyczajowo i
zakazał wwożenia jej na teren kraju; zakaz cofnięto dopiero w roku 1964, czyli
trzydzieści lat po premierze.
Nie mam gotówki, majątku, nadziei. Jestem najszczęśliwszym człowiekiem na ziemi. Jeszcze rok, pół roku temu, sądziłem, że jestem artystą. Teraz nie zastanawiam się już nad tym. Po prostu jestem. Wszystko, co było literaturą, opadło ze mnie. Bogu dzięki, nie trzeba już pisać żadnych książek.
Sam Miller powiedział
o swoim debiucie, że jest on „zniewagą
wyrządzoną siedmiu fundamentalnym wartościom i symbolom kultury: Sztuce, Bogu,
Człowieczeństwu, Przeznaczeniu, Czasowi, Miłości i Pięknu”. Czym w
rzeczywistości jest Zwrotnik Raka? Z jednej strony obsceniczną historią
intelektualisty, który bieduje w Paryżu
w towarzystwie bohemy i ludzi z
marginesu społecznego, oddając się namiętnościom. Mamy do czynienia z
przepełnioną erotyzmem (pornografią) opowieścią człowieka sztuki, który stara
się spełniać przede wszystkim swoje biologiczne potrzeby. Z drugiej strony
powieść autora Sexusa stanowi dzieło niezwykle wysublimowane, uderzające
w purytańskie amerykańskie społeczeństwo, ale także w cywilizację. Wymowa
powieści wpisuje się apokaliptyczne wizje, które były popularne w czasie jej
powstawania. Świat drąży choroba, która zniszczy człowieka.
Ta cała aura otaczająca seks, by wreszcie odkryć, że to nic takiego – po prostu pustka. Czy nie byłoby zabawne znaleźć w środku harmonijkę ustną … albo kalendarz. Ale tam nie ma nic… absolutnie nic. To odpychające. Mało nie oszalałem…
Niewątpliwie, Zwrotnik Raka jest pozycją godną uwagi,
chociażby ze względu na kwestie formalne. Modernistyczny fragmentami język
Millera przeplata się z klasyczną narracją, chaos miesza się z porządkiem,
piękno z brzydotą etc. Moim zdaniem jednak książka nie broni się jako historia,
wydaje mi się niedostatecznie przemyślana, po części niespójna. Nie chodzi mi o
przeprowadzenie czytelnika za rączkę przez akcję, bo doceniam i lubię
opowieści, które meandrują, o ile dążą do czegoś (końca, otwarcia, sensu). W Zwrotniku Raka brakuje mi celu wędrówki,
a sama droga, choć dosyć intrygująca, mnie osobiście czytelniczo nie wystarcza.
Stwierdzenie, że świat trawi zgnilizna nie jest oryginalne w dzisiejszych
czasach i nie było także w czasach Millera. Warto pochylić się nad formą
powieści, nad ciekawie poprowadzoną narracją, ale uważam, że w tym przypadku
forma przerosła treść. I choć debiutancka powieść autora Czarnej wiosny to nie tylko opisy wyuzdanego seksu i nienasyconej
chuci głównego bohatera, po lekturze pamiętamy głównie te pikantne fragmenty.
Czy Miller wywołał
skandal obyczajowy? Udała mu się ta sztuka, ale nie jemu pierwszemu i nie
ostatniemu. Być może trafiłam na tę powieść w złym momencie, a może nie trafia
do mnie poetyka Millera. Zmierzcie się ze Zwrotnikiem
Raka i podyskutujmy, jestem ciekawa waszego zdania.
Dziękuję
Książka bierze udział
w wyzwaniach:
ABC czytania –
wariant 2, Czytamy powieści obyczajowe, Czytam
zekranizowane książki, Czytelnicze igrzyska 2017, Gra w kolory – biały,
Olimpiada czytelnicza, Przeczytam 52 książki w 2017 roku – 89/52, Przeczytam
tyle, ile mam wzrostu – 3 = 30,3 cm, W 200 książek dookoła świata – Stany Zjednoczone,
Wyzwanie Czytamy nowości, Wyzwanie czytelnicze Wiedźmy - zwierzę
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz