Duszny kraj - Bob Dylan

Autor – Bob Dylan

Tytuł – Duszny kraj

Przekład –  Filip Łobodziński

Biuro Literackie

ISBN 978-83-65125-43-9

 

Kiedy w ubiegłym roku ogłoszono laureata literackiej Nagrody Nobla, w środowisku rozgorzała dyskusja, czy uhonorowanie piosenkarza najważniejszym, najbardziej prestiżowym wyróżnieniem w literackim świecie było słuszną decyzją. Komitet noblowski w uzasadnieniu przyznania nagrody napisał, że laureat zasłużył na nią przez „tworzenie nowych form poetyckiej ekspresji w ramach wielkiej tradycji amerykańskiej pieśni". I choć nie milkną głosy, że ten werdykt jest błędem, to niewątpliwie świeżo upieczony noblista zmienił rozumienie amerykańskiej piosenki.

Robert Allen Zimmerman, czyli Bob Dylan, amerykański muzyk, piosenkarz i co dla nas najważniejsze autor tekstów, poeta. Swój sceniczny pseudonim, a później formalnie zmienione nazwisko, wziął od słynnego walijskiego poety, Dylana Thomasa. W ciągu swej ponad półwiecznej kariery nagrał trzydzieści albumów studyjnych, z których wiele miało niebagatelne znaczenie dla muzyki popularnej u było wielkim wydarzeniem społecznym. Jego twórczość została uhonorowana chyba wszystkimi możliwymi nagrodami muzycznymi, a albumy znalazły się na listach najlepszych w historii. W tym roku do rąk polskich czytelników trafił pierwszy większy zbiór wierszy, które pełniły funkcję tekstów piosenek, przetłumaczonych przez Filipa Łobodzińskiego.

Słuchajcie mnie wy, jakikolwiek wasz los, 

oto fala nadciąga, zaleje ten ląd 

więc zrozumcie, to koniec, potop zmiecie was stąd 

jeśli chcecie ocalić głowy 

lepiej uczcie się pływać, bo pójdziecie na dno 

oto czasy nadchodzą nowe 

(Czasy nadchodzą nowe/The Times Are a Changin’)

Na tom Duszny kraj składa się ponad sto trzydzieści piosenek amerykańskiego barda. Filip Łobodziński zauważa, że tak naprawdę utwory Dylana są nieprzetłumaczalne, nie tylko na polski, ale także w pewnym sensie na angielski. Poeta w swych tekstach odwołuje się do współczesnych mu realiów, bazuje w dużej mierze na Biblii i nawiązuje do tradycji, kultury i historii Stanów Zjednoczonych oraz kolonizatorów. Wiele kontekstów w dosłownym tłumaczeniu byłoby dla polskiego czytelnika zupełnie niezrozumiałe, dlatego też tłumacz nazywa swoje przekłady „wyrobami dylanopodobnymi”. Dzięki pracy Łobodzińskiego możemy na nowo poznać twórczość Dylana, który przyswaja teksty tak, aby były bardziej polskie. I tak na przykład otrzymujemy utwór tytułowy, którego tytuł w oryginale to Mississippi albo też Highway 61 Revisited, przetłumaczony na Autostrada A2 na nowo. Niezwykle cenne jest to, że każdy wiersz opatrzony został przez Łobodzińskiego komentarzem na końcu książki.

Mamo, otrzyj mi z twarzy krew 

dość mam wojny, łez i kul 

ciężko mówić, wszędzie czerń 

chyba już pukam do nieba wrót 

Puk puk pukam do nieba wrót 

(Pukam do nieba wrót/ Knockin’ on Heaven’s Door)

W Dusznym kraju odnajdziemy najważniejsze, najlepiej znane piosenki Dylana, ale też te mniej kanoniczne utwory. Łobodziński zebrał w tomie teksty z lat 1962 – 2012, a więc mamy do czynienia z bardzo oszczędnym wyborem, jak na pięćdziesiąt lat płodnej pracy twórczej Dylana. Podczas lektury niejednokrotnie łapałam się na tym, że czytam wiersze zgodnie z rytmem i melodią piosenek. Nie jest to chyba dziwne, gdyż utwory Dylana współistnieją z muzyką. Przecież Dylan nawiązuje do wspaniałej tradycji wędrownych śpiewaków i poetów, to na nich w jakimś stopniu wzorował swoją twórczość. Amerykański muzyk zabiera czytelników do początku wszelkiej literatury i opowieści, kiedy utwory były wyśpiewywane przy ogniskach i na pałacowych  dziedzińcach. Polecam czytać słuchając oryginalnych piosenek w wykonaniu noblisty.

Więc jak to jest 

no, jak to jest 

gdy wokół pusto tak 

gdy dom daleko masz 

i przezroczystą twarz 

jak błądzący łach? 

(Jak błądzący łach/Like a Rolling Stone)

Dziękuję

Książka bierze udział w wyzwaniach:

Czytelnicze igrzyska 2017, Gra w kolory, Kitty’s Reading Challenge – pod pseudonimem, Olimpiada czytelnicza, Przeczytam 52 książki w 2017 roku – 83/52, Przeczytam tyle, ile mam wzrostu – 2,5 = 16,2 cm, W 200 książek dookoła świata – Stany Zjednoczone, Wyzwanie Czytamy nowości