Nostalgia - Mircea Cărtărescu

Autor – Mircea Cărtărescu

Tytuł – Nostalgia

Przekład – Joanna Kornaś-Warwas, Ireneusz Kania

Wydawnictwo Książkowe Klimaty

ISBN 978-83-64887-37-6

Mircea Cărtărescu jest jednym z najwybitniejszych i najciekawszych współczesnych rumuńskich autorów. Studiował literaturę, przez dziesięć lat uczył w szkołach, był redaktorem Caiete critice. Debiutował w 1978 roku. Opublikował wiele tomików poetyckich, esejów i powieści. Jego dzieła zostały przetłumaczone na jedenaście języków.

Nostalgia to wczesne dzieło Cărtărescu i pierwsza powieść. Składa się z pięciu obszernych opowiadań. Pierwotnie ukazała się pod tytułem Sen. Tęsknota wszak była w komunistycznej Rumunii zakazana.

Jak wspomniałam Nostalgia to pięć opowiadań: Ruletkarz, Słabołebski, Bliźnięta, REM, Architekt. Sceną dla wszystkich jest Bukareszt, tematem rumuńskie społeczeństwo, które jest podobne, a jednak całkiem różne od społeczności Nicolae Ceausescu. Zaczyna się mocno. Mamy oto bezdomnego, którego nie opuszcza szczęście w grze, choć w życiu raczej mu nie wychodzi. Gra ta to nie ruletka w kasynie, a rosyjska ruletka. I chociaż czy to z głupoty, czy z szaleństwa dokłada naboje, to wciąż wygrywa. Główną bohaterką czwartego opowiadania jest dziewczynka. Nie taka znów zwykła dziewczynka, gdyż potrafi w czasie snu, a dokładnie w fazie REM rozpłynąć się, zniknąć, unieść się nad miastem czy natychmiast się zestarzeć. Jest też Emil Popescu, który projektuje fabryki. Nie jest to jednak to w czym jest najlepszy. Można powiedzieć, że osiągnął mistrzostwo świata w grze na ustnych organkach. Chłopiec czarujący swoimi opowieściami oraz zakochany młody człowiek, którego można porównać do bohatera Kafki, Gregora Samsy. Pięć niby zwykłych, ale całkiem niezwyczajnych opowiadań do pokochania… do zakochania.

Ramowe opowiadania dotyczą osób dorosłych. Trzy środkowe przenoszą nas w świat ludzi młodych. I powiem wam, że nie są to takie zwykłe historie. Wraz z rumuńskim poetą i pisarzem odwiedzamy rzeczywistość, która została przedstawiona na wzór marzeń sennych, zaburzonych zmienną, niejednorodną przestrzenią.

Opowieści zawarte w Nostalgii zatrącają zagadkowością i bardzo tajemniczą atmosferą. Oniryzm w opowiadaniach Cărtărescu doprowadza do przenikania się światów realnego i transcendentnego, budując atmosferę napięcia. To wszystko sprawia, że książki rumuńskiego pisarza nie da się czytać bez odpoczynku. Konieczne są przerwy na zebranie myśli, uspokojenie, przewietrzenie głowy i nabranie drugiego oddechu.

Książka Cărtărescu jest trochę jak jazda pod górkę. Nie jest łatwo i przyjemnie, jak w przypadku literatury popularnej czy czysto rozrywkowej. Nostalgia jest inna, nierzeczywista, magiczna. Szczerze mówiąc choć bardzo lubię czytać otulona muzyką klasyczną lub filmową, tym razem musiałam z niej zrezygnować. Nostalgia potrzebuje spokoju i absolutnej ciszy, dobrze też nie rozpraszać się za dużym światłem. Mała lampka z punktowym oświetleniem będzie w sam raz. Może te zabiegi wydadzą wam się śmieszne, albo przesadzone, ale dajcie mi znać, czy nie miałam racji, jak już przeczytacie te wyjątkowe opowiadania.

Pięć opowiadań – pięć historii finezyjnie łączy się ze sobą. Wszystkie pokazują realistyczny rewers i fantastyczny awers życia. Nic tu nie jest oczywiste, a wszystko może być magiczne i feeryczne. Nie na darmo jeden z amerykańskich krytyków nazwał  rumuńskiego pisarza „Georgem Lucasem sowieckiego romantyzmu”, który zbudował piękny schron dla swoich wizji: fantazji i nostalgii.

Nostalgia obchodzi właśnie dwadzieścia lat istnienia na rynku wydawniczym. Zanim została wydana po raz pierwszy odleżała cztery długie lata w szufladzie rumuńskiego wydawcy, by finalnie zostać poranioną przez cenzurę (skąd my to znamy?) i brutalnie okrojoną o pięćdziesiąt stron. Jak dobrze się stało, że postanowiono ją wydać, ku uciesze jej odbiorców, których z latami powinno przybywać. Ja się cieszę i mniemam, że ucieszą się jeszcze inni czytelnicy poszukujący książki niebanalnej i oryginalnej, zwyczajnej i magicznej zarazem. Zdecydowanie polecam.

Dziękuję

Książka bierze udział w wyzwaniach:

Czytelnicze igrzyska 2017, Dziecięce poczytania, Grunt to okładka, Kitty’s Reading Challenge – opowiadania, Olimpiada czytelnicza, Pod hasłem, Przeczytam 52 książki w 2017 roku – 126/52, Przeczytam tyle, ile mam wzrostu – 3,6 = 39,7 cm, W 200 książek dookoła świata - Rumunia