Italo Calvino
Jeżeli t = 0
Ti con zero
Przeł. Anna Wasilewska
Państwowy Instytut Wydawniczy
ISBN 978-83-8196-322-0
Gdybyście mieli wymienić pisarzy posiadających charakterystyczny styl, pewnie bez problemu wskazalibyście co najmniej kilka, jeśli nie kilkadziesiąt nazwisk. Czy wśród tej grupy ktoś wymieniłby twórcę, którego rozpoznawalną cechą stylu była zmiana? Italo Calvino nie przyzwyczajał swoich czytelników do jednego sposobu narracji ani do stałości języka, którego używał, ani tematyki, ani tak naprawdę do żadnego elementu. Calvino dał się poznać nie tylko jako eksperymentujący na żywym tekście autor, ale także wytrawny krytyk i znawca literatury - należałoby tę część jego działalności traktować na równi z pisaniem fikcji. Na ostatku minionego roku Państwowy Instytut Wydawniczy wydał zbiór opowiadań włoskiego twórcy Jeżeli t = 0, pierwszy raz jako samodzielne dzieło.
Do tej pory w świadomości polskiego czytelnika te jedenaście opowiadań podzielonych na trzy części wchodziło w skład zbiorczych wydań opowieści komikosmicznych Calvina, tekstów fantastyczno-naukowych, które - jak każde szanujące się sci-fi - miały bardzo humanistyczne zacięcie. Tom Jeżeli t = 0 bardzo dobrze oddaje charakter pisarstwa Calvina, ukazując zwrot ku eksperymentalnym formom i kombinatoryce. W tekstach składających się na ten zbiór mniej ważna staje się fabuła, a energia twórcza skupia się na przedstawieniu wybranego paradoksu naukowego lub logicznego. Łukasz Orbitowski w audycji Posłowie zwracał uwagę, że lektura opowiadań Calvina przypomina spotkanie z geniuszem – z początku czytelnik się z tego spotkania cieszy bardzo, lecz im dłużej trwa, tym mniej z niego zadowolenia. Faktycznie, takie było i moje wrażenie, kiedy chciałem przeczytać wszystko za jednym razem. Sądzę, że spotkanie z Jeżeli t = 0 warto rozbić sobie na kilka mniejszych sesji, po jedno, dwa opowiadania, żeby nie poczuć się zmęczonym skomplikowanym i przepełnionym intelektualną rzutkością wywodem.
Calvino potrafi czytelnika zaskakiwać swoimi przeobrażeniami, co najbardziej chyba uwidacznia się między kolejnymi częściami. W Innych Qfwfq autor sięga do potencjalnych początków świata, a także różnych form istnienia, wykorzystując różne konwencje (w jednym z opowiadań przenosząc komiks na warstwę tekstową). W Priscilli odnosi się do paradoksu początku samego życia, od początkowych stadiów namnażania komórek - tu biologiczne rozważania protagonisty stają się coraz bardziej rozbudowane i trudne w odbiorze. Natomiast w części ostatniej, nazwanej od tytułowego opowiadania, Calvino zwraca się w stronę już nie biologicznych aspektów życia u jego prapoczątków, ale ku paradoksom logicznym, stąd też odniesienie się w tytule do paradoksu strzały przedstawionego przez Zenona z Elei.
Jeżeli t = 0 daje czytelnikowi szansę zmierzenia się z tym, co moglibyśmy uznać za poszerzanie granic rozumienia literatury, wykazanie słabości i braku precyzji języka, którym trzeba manewrować z zegarmistrzowską dokładnością, by oddać naturę rzeczy, objaśnić istotę poznania. Opowiadania z tego zbioru przypominają matematyczne równanie, które można później spróbować przenieść w postaci punktów na oś współrzędnych. Spotkanie z prozą Calvina może okazać się owocne wtedy i tylko wtedy, gdy będziecie próbowali wyjść poza fabularne rozumienie prozy na rzecz analitycznego opisu świata i zjawisk.
Olbrzymią zaletą tego wydania jest posłowie tłumaczki, Anny Wasilewskiej, która przybliża postać autora i rozgania trochę mgły spowijającej treść opowiadań. Za szatę graficzną, odpowiadającą chyba najbardziej tytułowej części zbioru, odpowiada Łukasz Piskorek.
niehalo
Książka bierze udział w wyzwaniach:
Przeczytam 120 książek w 2022 roku – 4/120; Mierzę dla siebie – 2,4 cm; 256 stron; Pod hasłem; Wielkobukowe Minibingo – książka poniżej 300 stron, Wielkobukowe okładkowe bingo – książka z minimalistyczną okładką, Wielkobukowe alfabetyczne bingo – J; Zatytułuj się – tytuł na J
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz