Nie zgadzam się - Per Petterson

Autor – Per Petterson

Tytuł – Nie zgadzam się

Tytuł oryginału – Jeg nektar

Przekład – Iwona Zimnicka

Grupa Wydawnicza Foksal/Wydawnictwo W.A.B.

ISBN 978-83-280-2121-1

„Tommy, Tommy! Pospiesz się, Tommy!”To wołała Tya, moja matka, dobrze ją słyszałem, pamiętam to, ale dziś nie przypominam sobie, co sprawiało, że jej głos był jej głosem, co odróżniało go od innych. To przepadło już dawno temu.

Per Petterson w Norwegii cieszy się opinią jednego z najlepszych prozaików. Zostal nawet uhonorowany nagrodą literacką Rady Nordyckiej, a jego powieść Kradnąc konie w roku 2007 trafiła na listę dziesięciu najlepszych książek według „The New York Times”. Choć kilka dzieł Pettersona zostało przetłumaczonych na język polski i trafiło na nasz rynek wydawniczy, to nie został jak dotąd doceniony w Polsce. Wszystko może zmienić się za sprawą powieści Nie zgadzam się, która została okrzyknięta najmocniejszą i najmroczniejszą książką w dorobku norweskiego pisarza oraz jednym z największych osiągnięć pisarskich Pettersona.

Jim spał niespokojnie i obracał się często, jak pies się obraca w swoim koszyku, żeby znaleźć odpowiednią do snu pozycję, która zapewni ciału spokój. Płakał, ale o tym nie wiedział. Pogrążony we śnie umierał. Był zrozpaczony, próbował jej powiedzieć, że umiera, i wyjaśnić dlaczego, a ją tak to zasmuciło, że prawie przyniosło mu pociechę, jakby spośród nich dwojga to na niej jego nadchodząca śmierć zrobiła większe wrażenie, ale nie wiedział, dlaczego ma umrzeć, i właściwie pozostał niepocieszony.

Nie zgadzam się opowiada przede wszystkim o przyjaźni Jima i Tommy’ego, którzy byli prawie nierozłączni jako chłopcy, lecz pewne wydarzenie spowodowało, że ich drogi się rozeszły. Powieść rozpoczyna się w 35 lat od ich rozstania, gdy dorośli już mężczyźni przypadkiem na siebie trafiają. Przeskakuje z roku 2006, czyli roku ponownego spotkania, do lat młodzieńczych bohaterów, lat 60. i 70. Poznajemy historię tych dwóch mężczyzn, towarzyszymy im przez całe życie, jesteśmy świadkami ich wewnętrznej przemiany, a Petterson postarał się o to, by wykreowany przez niego świat wciągnął nas bez reszty.

Petterson  w swej książce zwraca uwagę na kondycję człowieka, który wychowywał się w niepełnym domu, bez jednego lub obojga rodziców. Nie zgadzam się nie unika wstydliwych sytuacji i nie boi się zadawać trudnych pytań. Wszystko to sprawia, że książka Pettersona staje się ważną pozycją, ale na pewno nie należy jej stawiać na półce z prozą społecznie zaangażowaną. Pisarz tworzy portrety postaci okaleczonych samotnością i niezrozumieniem, poszukujących w życiu czegoś na kształt szczęścia i ukojenia.

Śnieg zsuwał się z dachów, kwitły zawilce. Pełnia wiosny, lato i zima. Wszystko naraz. Postał jeszcze trochę. Potem się odwrócił, wszedł do domu i zamknął drzwi. Ludzie przecież umierają również na wojnie, pomyślał. Są, a potem bum, już ich nie ma.

Nie zgadzam się napisane jest bardzo oszczędnym, chłodnym wręcz, stylem, charakterystycznym dla pisarzy skandynawskich. Na uwagę zasługuje fakt, że choć zdania są często niezwykle rozbudowane, nie wpływa to negatywnie na przekaz. Powieść czyta się bezproblemowo, co nie znaczy, że jest to lektura prosta. Narracja prowadzona jest nieśpiesznie, a przeskoki czasowe nie powodują zawrotu głowy u czytelnika. Książka Pettersona utwierdziła mnie tylko w przekonaniu, że warto czytać prozę skandynawską. Można ją brać w ciemno, nie zawiedziemy się. Nie zgadzam się podobno ma być książką, którą trzeba przeczytać; rzeczywiście, zgadzam się z tym stwierdzeniem. Bardzo gorąco polecam tę powieść wszystkim.

Wstałem. Nie będzie pokoju, pomyślałem, nic nas ze sobą nie wiąże. Nie zgadzam się.

Dziękuję

Książka bierze udział w wyzwaniach:

52/2016 – 104/52, Czytamy nowości, Czytamy literaturę skandynawską, Kiedyś przeczytam 2016, Motyw zdrady w literaturze, Przeczytam 100 książek w 2016 roku – 104/100, Przeczytam tyle, ile mam wzrostu – 2,2 = 7,7 cm, Reading Challenge 2016, W 200 książek dookoła świata - Norwegia